Zapalenie pochwy (bakteryjna waginoza, bakteryjne zakażenie pochwy, BV)

Stanowi 60% wszystkich infekcji w obrębie pochwy i sromu. Podczas bacterial vaginosis dochodzi do zaburzenia równowagi mikroflory pochwy. U kobiet z rozpoznaniem bacterial vaginosis obserwuje się w obrębie pochwy:

  • zmiany ilościowe (zanik lub zmniejszenie liczby Lactobacillus spp. z wtórnym namnażaniem się mieszanej flory względnie i bezwzględnie beztlenowej) oraz
  • zminay jakościowe (związane z brakiem syntezy nadtlenku wodoru przez szczepy Lactobacillus spp. oraz ze wzrostem aktywności enzymów zwiększeniem ilości endotoksyn i egzotoksyn bakteryjnych, interleukin oraz czynnika martwicy nowotworów).
  Fizjologia – zdrowa kobieta Bakteryjne zakażenie pochwy Grzybica pochwy Rzęsistkowica
Wydzielina umiarkowana, biała lub przeźroczysta, kłaczkowata, lepka umiarkowana do obfitej, szara, mleczna, jednorodna, wodnista skąpa do umiarkowanej, biaława o różnych odcieniach, grudkowa, serowata obfita, szara, żółtozielona, jednorodna, pienista lub kremowa
pH 3,6 – 4,5 powyżej 4,5 3,6 – 4,5 powyżej 4,5
Zapach nieobecny rybia woń nieobecny nieprzyjemna woń
Objawy miejscowe dobrostan upławy, bez świądu i pieczenia upławy, świąd, przekrwienie pochwy upławy, świąd, dyzuria
Przenoszenie drogą płciową nie dotyczy nie tak tak
Typowe komórki brak komórki jeżowate, clue cells strzępki komórek drożdży urzęsione pierwotniaki

 

U kobiet w wieku rozrodczym najczęstszą przyczyną występowania patologicznej wydzieliny z pochwy jest waginoza bakteryjna. W trakcie tego procesu chorobowego ilość bakterii beztlenowych w drogach rodnych wzrasta 10 – 100-krotnie. U około 60 procent kobiet waginoza bakteryjna ma przebieg niemy klinicznie. Często pojawia się i ustępuje samoistnie.

Do czynników predysponujących do wystąpienia bacterial vaginosis zalicza się przede wszystkim:

  • częste irygacje pochwy,
  • złe nawyki higieniczne,
  • wielu partnerów seksualnych,
  • częste podróże,
  • korzystanie z jacuzzi i basenów,
  • urazy pochwy o
  • raz zmniejszoną ilość pałeczek kwasu mlekowego.

Wśród objawów zwracają uwagę cuchnące upławy, czasami może wystąpić:

  • świąd sromu,
  • pieczenie pochwy
  • oraz podrażnienia błony śluzowej tej okolicy.

Kryteria kliniczne służące do rozpoznania waginozy bakteryjnej wymagają potwierdzenia trzech z czterech objawów, a mianowicie:

  • obecność jednorodnej białej, białoszarej lub szarej niezapalnej wydzieliny, gładko pokrywającej ścianę pochwy,
  • obecność komórek jeżowatych (komórki nabłonkowe opłaszczone bakteriami) w rozmazie,
  • pH wydzieliny powyżej 4,5,
  • rybi zapach wydzieliny pochwowej przed lub po podaniu 10-procentowego KOH w teście zapachowym.

Na rycinie poniżej przedstawiono obraz preparatu bezpośredniego bakteryjnej waginozy – widoczne są formy clue cells (komórki jeżowate), czyli nabłonki z oklejonymi drobnymi pałeczkami Gram – ujemnymi (tj. Gardnella vaginalis).

Bacterial vaginosis (BV) to zaburzenie równowagi w ekosystemie pochwy polegające na utracie dominującej roli bakterii LactobacillusOd pojęcia vaginosis należy odróżnić vaginitis – określenie dotyczące procesu zapalnego w obrębie tkanek pochwy. Nie są to pojęcia równoważne, często są jednak mylnie zamieniane. Bacterial vaginosis to zakażenie z reguły autogenne dotyczące zmiany stosunków jakościowych i ilościowych własnej flory bakteryjnej pochwy.

Ponieważ nie ma jak na razie skutecznych metod zapobiegania BV uważa się, że stan ten należy leczyć. Przewlekłe zakażenie może mieć charakter utajony i może prowadzić do poważnych powikłań:

  • poronienia,
  • przedwczesnego pęknięcie błon płodowych,
  • porodu przedwczesnego,
  • zapalenia błony śluzowej macicy oraz przydatków,
  • nawracających zapaleń dróg moczowych
  • oraz powikłań pooperacyjnych.

W przebiegu BV w ekosystemie pochwy zaczynają dominować bakterie z rodzajów: Gardnerella vaginalis, Bacteroides spp., Prevotella spp., Mobiluncus spp., Peptostreptococcus spp., Mycoplasma hominis, Fusobacterium spp., Veillonella spp., Atopobium vaginae i Eubacterium spp. Mogą się również pojawić Ureaplasma urealyticum oraz Streptococcus viridans.

W przebiegu BV typowo zleca się następujące badania:

  • ocena pH pochwy,
  • ocena ekosystemu pochwy (identyfikacja tzw. komórek jeżowych oraz różnicowanie czynnika sprawczego czyli stwierdzenia obecności rzęsistka pochwowego czy komórek drożdży w polu widzenia),
  • posiew wymazu pobranego z dróg rodnych.

Leczenie BV wymaga zastosowania leków miejscowych i antybiotyków.

Postępowanie przy bakteryjnym zakażeniu pochwy

Obejmuje doustnie lub dopochwowo aplikowane leki przeciwbakteryjne takie jak klindamycyna i metronidazol. Należy jednak pamiętać, że ogólnie zastosowany antybiotyk oprócz zniszczenia bakterii chorobotwórczych może naruszyć ekosystem pochwy i jelita. Antybiotyki o tzw. szerokim spektrum działania stosowane zbyt długo powodują namnażanie się drożdżaków z rodzaju Candida albicans, doprowadzając do drożdżycy (kandydozy) błon śluzowych jamy ustnej i właśnie pochwy. W przypadku rozrostu bakterii z rodzaju Clostridium difficile, do którego dochodzi w następstwie zaburzenia flory bakteryjnej przewodu pokarmowego może pojawić się biegunka poantybiotykowa.

We wszystkich tych stanach należy utrzymywać mikroflorę pochwy w stanie równowagi lub doprowadzić ją do tego stanu po terapii antybiotykiem. W takich sytuacjach można podawać preparat pro biotyczny równolegle z antybiotykiem lub po zakończeniu jego podawania jeżeli szczepy zawarte w preparacie pro biotycznym nie są oporne na dany antybiotyk.