Stanowi 60% wszystkich infekcji w obrębie pochwy i sromu. Podczas bacterial vaginosis dochodzi do zaburzenia równowagi mikroflory pochwy. U kobiet z rozpoznaniem bacterial vaginosis obserwuje się w obrębie pochwy:
- zmiany ilościowe (zanik lub zmniejszenie liczby Lactobacillus spp. z wtórnym namnażaniem się mieszanej flory względnie i bezwzględnie beztlenowej) oraz
- zminay jakościowe (związane z brakiem syntezy nadtlenku wodoru przez szczepy Lactobacillus spp. oraz ze wzrostem aktywności enzymów zwiększeniem ilości endotoksyn i egzotoksyn bakteryjnych, interleukin oraz czynnika martwicy nowotworów).
Fizjologia – zdrowa kobieta | Bakteryjne zakażenie pochwy | Grzybica pochwy | Rzęsistkowica | |
Wydzielina | umiarkowana, biała lub przeźroczysta, kłaczkowata, lepka | umiarkowana do obfitej, szara, mleczna, jednorodna, wodnista | skąpa do umiarkowanej, biaława o różnych odcieniach, grudkowa, serowata | obfita, szara, żółtozielona, jednorodna, pienista lub kremowa |
pH | 3,6 – 4,5 | powyżej 4,5 | 3,6 – 4,5 | powyżej 4,5 |
Zapach | nieobecny | rybia woń | nieobecny | nieprzyjemna woń |
Objawy miejscowe | dobrostan | upławy, bez świądu i pieczenia | upławy, świąd, przekrwienie pochwy | upławy, świąd, dyzuria |
Przenoszenie drogą płciową | nie dotyczy | nie | tak | tak |
Typowe komórki | brak | komórki jeżowate, clue cells | strzępki komórek drożdży | urzęsione pierwotniaki |
U kobiet w wieku rozrodczym najczęstszą przyczyną występowania patologicznej wydzieliny z pochwy jest waginoza bakteryjna. W trakcie tego procesu chorobowego ilość bakterii beztlenowych w drogach rodnych wzrasta 10 – 100-krotnie. U około 60 procent kobiet waginoza bakteryjna ma przebieg niemy klinicznie. Często pojawia się i ustępuje samoistnie.
Do czynników predysponujących do wystąpienia bacterial vaginosis zalicza się przede wszystkim:
- częste irygacje pochwy,
- złe nawyki higieniczne,
- wielu partnerów seksualnych,
- częste podróże,
- korzystanie z jacuzzi i basenów,
- urazy pochwy o
- raz zmniejszoną ilość pałeczek kwasu mlekowego.
Wśród objawów zwracają uwagę cuchnące upławy, czasami może wystąpić:
- świąd sromu,
- pieczenie pochwy
- oraz podrażnienia błony śluzowej tej okolicy.
Kryteria kliniczne służące do rozpoznania waginozy bakteryjnej wymagają potwierdzenia trzech z czterech objawów, a mianowicie:
- obecność jednorodnej białej, białoszarej lub szarej niezapalnej wydzieliny, gładko pokrywającej ścianę pochwy,
- obecność komórek jeżowatych (komórki nabłonkowe opłaszczone bakteriami) w rozmazie,
- pH wydzieliny powyżej 4,5,
- rybi zapach wydzieliny pochwowej przed lub po podaniu 10-procentowego KOH w teście zapachowym.
Na rycinie poniżej przedstawiono obraz preparatu bezpośredniego bakteryjnej waginozy – widoczne są formy clue cells (komórki jeżowate), czyli nabłonki z oklejonymi drobnymi pałeczkami Gram – ujemnymi (tj. Gardnella vaginalis).
Bacterial vaginosis (BV) to zaburzenie równowagi w ekosystemie pochwy polegające na utracie dominującej roli bakterii Lactobacillus. Od pojęcia vaginosis należy odróżnić vaginitis – określenie dotyczące procesu zapalnego w obrębie tkanek pochwy. Nie są to pojęcia równoważne, często są jednak mylnie zamieniane. Bacterial vaginosis to zakażenie z reguły autogenne dotyczące zmiany stosunków jakościowych i ilościowych własnej flory bakteryjnej pochwy.
Ponieważ nie ma jak na razie skutecznych metod zapobiegania BV uważa się, że stan ten należy leczyć. Przewlekłe zakażenie może mieć charakter utajony i może prowadzić do poważnych powikłań:
- poronienia,
- przedwczesnego pęknięcie błon płodowych,
- porodu przedwczesnego,
- zapalenia błony śluzowej macicy oraz przydatków,
- nawracających zapaleń dróg moczowych
- oraz powikłań pooperacyjnych.
W przebiegu BV w ekosystemie pochwy zaczynają dominować bakterie z rodzajów: Gardnerella vaginalis, Bacteroides spp., Prevotella spp., Mobiluncus spp., Peptostreptococcus spp., Mycoplasma hominis, Fusobacterium spp., Veillonella spp., Atopobium vaginae i Eubacterium spp. Mogą się również pojawić Ureaplasma urealyticum oraz Streptococcus viridans.
W przebiegu BV typowo zleca się następujące badania:
- ocena pH pochwy,
- ocena ekosystemu pochwy (identyfikacja tzw. komórek jeżowych oraz różnicowanie czynnika sprawczego czyli stwierdzenia obecności rzęsistka pochwowego czy komórek drożdży w polu widzenia),
- posiew wymazu pobranego z dróg rodnych.
Leczenie BV wymaga zastosowania leków miejscowych i antybiotyków.
Postępowanie przy bakteryjnym zakażeniu pochwy
Obejmuje doustnie lub dopochwowo aplikowane leki przeciwbakteryjne takie jak klindamycyna i metronidazol. Należy jednak pamiętać, że ogólnie zastosowany antybiotyk oprócz zniszczenia bakterii chorobotwórczych może naruszyć ekosystem pochwy i jelita. Antybiotyki o tzw. szerokim spektrum działania stosowane zbyt długo powodują namnażanie się drożdżaków z rodzaju Candida albicans, doprowadzając do drożdżycy (kandydozy) błon śluzowych jamy ustnej i właśnie pochwy. W przypadku rozrostu bakterii z rodzaju Clostridium difficile, do którego dochodzi w następstwie zaburzenia flory bakteryjnej przewodu pokarmowego może pojawić się biegunka poantybiotykowa.
We wszystkich tych stanach należy utrzymywać mikroflorę pochwy w stanie równowagi lub doprowadzić ją do tego stanu po terapii antybiotykiem. W takich sytuacjach można podawać preparat pro biotyczny równolegle z antybiotykiem lub po zakończeniu jego podawania jeżeli szczepy zawarte w preparacie pro biotycznym nie są oporne na dany antybiotyk.